سرخکان

د انسان څخه انسان ته

د سرخکان ویروس د پزی او ستونی د افرازاتو سره د تماس په صورت کی منتقل کیږی. ډیری موده سرایت د وړو قطرو په صورت کی صورت نیسی، چه د ټوخی، پرنجیدل او خبری په موده کی د هوا له لاری پراختیا مومی او نور کسان هغه تنفس کوی. سرایت پرته د مستقیمی اړیکی هم شونی دی، د بیلگی په ډول هغو خونو کی چه په سرخک ناروغی اخته کسان حضور درلود.

په سرخکان ناروغی باندی هر څوک اخته کیدای شی، چه پوره واکسین شوی نه وی او یا یی دغه ناروغی تیر کړی نه وی. کوچنی ماشومان او یا هغه کسان، چه (تر اوسه) د واکسین اجازه ونلری، باید د دوی ماحول کی استوگن کسان واکسین شوی وی او خلک باید ددغی ناروغی څخه خوندی وی. دغه ناروغی د نورو کسانو په پرتله د هغو ماشومانو چه عمر یی تر پنځو کلونو ټیټ وی او یا بالغ کسان چه عمر یی تر 20 کلونو ډیر وی، د ډیرو ستونزو لامل گرځی. ددی پرته هغو کسانو کی ډیری ستونزی لیدل کیږی چه د بدن مقاومت یی د زیږیدنی وروسته ټیټ وی او یا د ژوند په بهیر کی یی دبدن مقاومت ضعیف شوی وی. میندواره یا حامله ښځی د هغو ښځو په پرتله چه میندواره نه دی، د دغی ناروغی د سختو ستونزو سره مخ وی، که چیری سرخکان باندی اخته شی.

• د ډاکتر دلیدلو څخه مخکی په تیلفونی ډول معاینه خونی ته د سرخکانو د شک له وجی احوال ورکړی، تر څو د معاینه خونی مسولین د خوندیتوب لازمه اقدامات تر سره کړی.
• د سرخکانو د ناروغی د اصلی لامل درملنه شتون نه لری. خو کیدای شی چه اعراض د بیلګی په ډول تبه راټیټه شی.
• د سرخکانو په مقابل کی انتی بیوتیک مرسته نه کوی، ځکه د ویروس مقابل کی بی اغیزه دی. د انتی بیوتیکو ورکول هغه موده صورت نیسی که چیری د نورو اعراضو برسیره نوری ستونزی د باکټریاو له وجی رامنځته شی.
• ناروغ کسان باید کور کی واوسیږی او د نورو خلکو سره باید د اړیکو مخنیوی وشی، کوم چه د سرخکانو مقابل کی خوندی نه دی (د بیلګی په ډول د مکمل واکسین له وجی او یا داچه دغه ناروغی یی تیر کړی وی)، تر هغی چه ډاکتر پریکړه وکړی چه د سرخکانو د خپریدو خطر نور شتون نه لری.
• او هم هغه کسانو باندی چه د سرخکانو شک وی، باید کور کی پاتی شی، تر څو هغه شک په یقینی ډول د اړوند سیمه ایزی روغتیایی اداری او یا د ډاکتر د پریکړی ېر بنسټ رد شی.
• د سرخکانو په برخه کی د ساری ناروغیو د ساتنی د قانون مقررات د اعتبار وړ دی. هغو ماشومانو او لویانو باندی چه د سرخک ناروغی تشخیص شوی وی، او یا که چیری د سرخکانو شک ورباندی وی، په لنډمهاله توګه اجازه نه لری چه مشترکی ودانیو ته لکه ښونځی او یا وړکتون ته لاړ شی او یا هلته دنده تر سره کړی. دا دهغو کسانو د پاره هم د اعتبار وړ دی، چه د هغوی ګډ کور کی په سرخک اخته کس او یا د سرخکانو شک شتون ولری. د استثنایی مقرراتو په هکله د روغتیا اداره تاسو ته معلومات درکوی. ناروغان مجبور دی چه مشترکی ودانیو ته د خپل ناروغی په اړه معلومات ورکړی.
• درملنه کونکی ډاکتران او یا اړوند روغتیایی اداره پریکړه کوی چه کومه موده کار بیرته پیل شی او یا مشترکی ودانی ته د تګ اجازه ورکړل شی. د ناروغانو د بیرته راتلو اجازه په عمومی حالاتو کی تر ټولو ژر د بدن د سوروالی د ظاهریدو په پنځمه ورځ وی.

واکسین

د واکسین دایمی کمیسیون (STIKO) لار ښونه کوی چه د سرخکانو په مقابل کی باید واکسین صورت ونیسی. په دی برخه کی د MMR- واکسین شتون لری چه د کله چرک او روبیلا په مقابل کی هم ساتنه کوی، او هم MMRV- واکسین شتون لری چه برسیره مواد د آب چیچک یعنی (Varizellen) مقابل کی هم خپل ترکیب کی لری.

• د ماشومانو د پاره په دوو پړاونو کی د واکسین لارښونه کیږی: وړومبی واکسین باید د 11 میاشتو په عمر او دوهم واکسین د 15 میاشتو په عمر کی پلی شی، تر ټولو ژر حالاتو کی اما 4 اونی د وړومبی واکسین څخه وروسته. د MMR - وړومبی واکسین کیدای شی چه په عملی ډګر کی د U6 - وقایوی معایناتو کی تر سره شی. د MMR - وړومبی واکسین کیدای شی چه د 9 میاشتو په عمر کی تر سره شی، که چیری ماشوم د 11 میاشتو د عمر څخه د مخه یوی ګډی ودانی ته لاړ شی.
• لویان، کوم چه د 1970 کال نه وروسته زیږیدلی دی، هغو ته د یوی ستندرد مفرد واکسین لارښونه کیږی، که چیری هغوی په ماشومتوب کی یو ځل او یا هیڅ د سرخکانو مقابل کی واکسین شوی نه وی. ناروښانه واکسینی حالاتو کی هم دغه خبره داعتبار وړ دی. ځانګړی مسلکی برخو کی په دندو ګمارل شوی کسان، چه د 1970 څخه وروسته زیږیدلی دی، د سرخکانو د دوو واکسینونو پلی کولو لارښونه کیږی. چه عبارت دی د ګډو ودانیو پرسونل، روغتیایی پرسونل، پرستاری پرسونل، د ګډ ژوند ودانی لکه دمهاجرو کمپونه او د مسلکی ښونځیو، حرفوی زده کړو او د پوهنتون پرسونل.

هغه کسان چه د سرخک یو ناروغ سره اړیکی ولری، او مصؤن نه وی، نو باید د 3 ورځو په موده کی Riegelungsimpfung نومی واکسین تر لاسه کړی. له دی وجی کیدای شی چه احتمالآ د ناروغی د پیلیدو مخنیوی وشی او یا د ناروغی بهیر آسانه شی. هغه کسان چه د سرخکانو ناروغ سره اړیکه ولری او د MMR - واکسین اجازه نه لری (د بیلګی په ډول د 6 میاشتو څخه کم عمره ماشومان او یا حامله ښځی)، کیدای شی چه د انتی بادی (Immunglobulinen) ورکړل شی.

د سرخکانو د خوندیتوب د قانون له مخی مور او پلار مجبور دی چه ثابت کړی چه چه د هغوی کمکی ماشوم د یوکلنی څخه وروسته مخکی ددی چه ګډ ودانی لکه ښونځی، یا وړکتون ته لاړ شی، د سرخکانو مقابل کی په پوره ډول واکسین شوی دی او یا باید د ډاکتر داسی تصدیق وړاندی کړی چه ماشوم د سرخکانو په مقابل کی مصؤن دی. د سرخکانو مقابل کی هغه کسان پوره واکسینی خوندیتوب لری، چه د یوکلنی پوره کیدو سره لږترلږه یو واکسین او د دوه کلنی د پوره کیدو سره لږ تر لږه دوه ځلی د سرخکانو مقابل کی واکسین شوی وی. د وینی د آزمایښت (د Titer د قیمت مشخص کولو) له مخی کیدای شی چه مصؤنیت تثبیت شی. دغه مقررات هغو کسانو ته هم د اعتبار وړ دی، کوم چه د څلورو اونیو راهیسی د ماشومانو مرستون خونو کی تر پالنی لاندی دی او یا د مهاجرو کمپ کی ژوند کوی. هغه کسان چه د 1970 څخه وروسته زیږیدلی دی او ګډ ودانیو کی، ګډ کمپونو کی او روغتیایی برخو کی دندی تر سره کوی، مجبور دی چه دوهم پلا واکسین شوی وی او یا د سرخکانو مقابل کی خپل مصؤنیت ثابت کړی.

سیمه ایز روغتیایی اداره د نورو سلا او مشورو په برخه کی ستاسو چوپړ کی دی. داچه د سرخک ناروغی مجبور په روغتیایی اداره کی ثبت شی، نو هغوی تازه معلومات ستری تجربی د دغی ناروغی سره د چلند په برخه کی لری.

برسیره (مسلکی-) معلوماتونه انترنتی پاڼو کی د Robert Koch-Institut کی هم شتون لری (www.rki.de/masern).

برسیره معلوماتونه د ساری ناروغیو د خوندیتوب په تړاو د Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung انترنتی پاڼه کی (www.impfen-info.de) مومی.

د سرخکانو د خوندیتوب د قانون په اړه معلومات په (www.masernschutz.de) انترنټی پاڼه کی موندلی شی.