Borelyoz, kene ile bulaşan bir hastaliktir. Lyme borelyoz ve Lyme hastaliği olarak da bilinir. Borelyoz çok çeşitli şekillerde ve farkli şiddette ortaya çikabilir ve çoğunlukla cildi etkilediği gibi sinir sistemini, eklemleri ve kalbi de etkileyebilir. Borelyoz Almanya'nin her yerinde bulunan keneler tarafindan bulaştirilabilen Borrelia burgdorferi adli bakterilerinin yol açtiği bir hastaliktir. Borelyoz, Haziran-Ağustos aylari arasinda sik görülür.
Kene sokmasi yoluyla
Borrelia olarak da bilinen borelyoz hastaliğinin patojenleri, kene sokmasiyla insanlara bulaşabilir. Bölgeye göre, Almanya'daki kenelerin üçte birine kadar borelyoz bulaşmiş durumda. Ancak tutulmuş her kenenin isiriği enfeksiyona yol açmaz. Kene hemen çikartilirsa enfeksiyon riski düşer, ancak kene on iki saatten uzun bir süre kan emerse de artar. Almanya'da kene tarafindan isirilan 100 kişiden sadece biri borelyoz hastaliğina yakalanir.
Önemli: Borelyoz insandan insana geçmez.
Çoğu Borrelia enfeksiyonu farkedilmeden seyreder. Ancak şikayetler çok farkli şekillerde ve zamanlarda tek veya kombinasyon halinde ortaya çikabilir. Bu nedenle borelyoz hastaliğini teşhis etmek her zaman kolay değildir.
Vakialarin yaklaşik %90'inda meydana gelen tipik bir semptom eritemlerdir (Erythema migrans). Bunlar cilt üzerinde görülen, en az 5 cm büyüklüğünde halka şeklinde kizarikliklardir ve genellikle ortalari kenarina göre daha solgundur, ayrica yavaş yavaş dişa doğru yayilirlar. Eritemler, kenenin isirdiği yerde üç ila 30 gün içinde gelişir. Ancak, bacak, baş veya boyun gibi diğer vücut bölümlerinde de oluşabilirler. Ateş, lenf bezi şişmesi, kas ve eklem ağrisi hastaliğin ilerleyen safhalarinda görülebilen semptomlardir. Çok daha nadir ve çoğunlukla çocuklarda cilt üzerinde nodüler veya mavikirmizi şişlikler meydana gelir. Bu lezyonlar özellikle kulakta, meme uçlarinda veya genital bölgede görülür.
Bazi durumlarda ciltte kronik bir iltihaplanma meydana gelebilir (Acrodermatitis chronica atrophicans). Kollarda, bacaklarda, parmaklarin veya ayak parmaklarinin iç kisimlarinda cilt değişir ve kağit gibi incelip mavimsi bir hal alir.
Borelyozun sinir sistemini etkilemesine nöroborelyoz denir. Bu 100 hastadan yaklaşik üçünde görülür. Nöroborelyoz belirtileri genellikle kene isirmasindan birkaç hafta veya birkaç ay sonra başlar. Özellikle geceleri daha da kötüleşen, yanan sinir ağrilari tipik semptomlardir. Çoğu zaman bununla birlikte tek veya çift tarafli yüz felci görülebilir. Ayrica, uyuşukluğa, görme veya işitme bozukluğuna ve nadiren de olsa gövde, kol veya bacaklarda felce neden olan iltihapli sinir tahrişi de mümkündür. Çocuklarda, nöroborelyoz, şiddetli baş ağrisi veya ani yüz felci ile birlikte görülebilen, iltihapli olmayan beyin zari iltihabi şeklinde daha yaygindir. Nadiren nöroborelyoz aylar veya yillar sonra gelişebilir.
Her 100 kişiden yaklaşik beşinde eklem ağrilari ortaya çikar (Lyme artrit). Çoğunlukla diz eklemleri, nadiren ise mafsal veya dirsek eklemleri etkilenir.
Bu hastalik sirasinda çok nadir de olsa kalp de etkilenebilir ve kalp iltihabi ve ritm bozukluklari görülebilir.
Birçok enfeksiyon açik hastalik semptomlari göstermez. Bir hastaliğin tipik bir erken belirtisi olarak, eritemler, kene isirmasindan birkaç gün ile hafta sonra ortaya çikar. Borelyoz hastaliği ayrica kene isirmasindan aylar ve yillar sonra da baş gösterebilir.
Hastalanan/ar bulaşici değildir.
Sik sik keneler tarafindan isirilan insanlar özellikle risk altindadir. Keneler, orman ve bahçelerde çimenlerin üzerinde, çali dallarinda ve çaliliklarda bulunur. Oradan silkelenirler ve cilt üzerinde yürüyerek diğer vücut bölgelerine ulaşirlar. Keneler ayrica açik havada gezen yabani ve evcil hayvanlarla da yayilabilir.
Avrupa'da borelyoza karşi koruyucu bir aşi mevcut değildir. Kene ile bulaşan FSME (yaz başi meningoensefalit) viral enfeksiyona karşi yapilan aşi borelyoza karşi korumaz. En iyi korumayi kene isirmalarindan korunmak sağlar. Yinede bir kene tarafindan isirilacak olursaniz, kenenin hizli bir şekilde çikartilmasi, borelyoza karşi koruma sağlar.
Kene isinklarindan kaçinmak
Keneleri hizlica çikann
Keneler her zaman en kisa zamanda çikarilmalidir. Eğer kene, isirdiktan sonraki ilk saatlerde çikartilirsa, borelyoza yakalanma riski oldukça azalir.
Daha fazla öneri ve bilgi için, lütfen yerel sağlik müdürlüğüne başvurun. Daha fazla (profesyonel) bilgi İnternet'te Robert Koch-Institut sayfalarinda (www.rki.de/borreliose) bulabilirsiniz. Enfeksiyondan korunma hakkinda daha fazla bilgi Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung (www.infektionsschutz.de, www.kindergesundheit-info.de) sayfalarinda bulabilirsiniz.