MPOX

Hayvandan insana

Mpox‘ın yaygın olarak görüldüğü (endemik) bölgelerde, virüsün insanlara bulaşması genellikle enfekte hayvanlara ya da bu hayvanların dışkılarına teması suretiyle ve enfekte hayvanların yeterince ısıtılmamış etlerinin yenmesiyle gerçekleşir.

İnsandan insana

İnsandan insana bulaşma ender olarak görülür ve prensip olarak sadece yakın temas halinde gerçekleşir (örn. cinsel ilişkiyle). Kabarcıklarda (tipik lekeler ve deri kabarcıkları) özellikle yüksek miktarda virüs bulunur. Özellikle derideki kabarcıkların içeriği ya da lezyonlarla (kabuklar) (örn. sağlam olmayan deri ya da mukoza ile) teması halinde, hastalığın bulaşması mümkündür. Ağızdaki çıbanlar veya yaralar söz konusu olduğunda, virüs hem doğrudan temas hem de hastanın tükürüğü ile bulaşabilir. Mpox virüslerinin sperm veya vajinal sıvılar yoluyla bulaşıp bulaşmayacağı henüz yeterince aydınlatılamamıştır, ancak mümkün görünmektedir.

Spesifik olmayan ilk hastalık belirtilerinin ortaya çıkmaya başlamasıyla birlikte, çok yakın temas halinde bulunan kişiler solunum havasındaki damlacıklar veya tükürük damlacıkları yoluyla da hastalığı kapabilirler.

Giysiler veya nesneler yoluyla

Virüs, enfekte bir kişinin temas ettiği giysiler, yatak takımları, havlular veya sofra takımları ve akıllı telefonlar gibi cisimler yoluyla da bulaşabilir.

Virüs; göz, ağız, burun, üreme organları veya anüs mukozasına temas ettiği takdirde de bulaşma olabilir. Muhtemelen solunum yolları da virüs için birer giriş kapısıdır. Bunun dışında virüs derideki en küçük yaralar üzerinden bile vücuda nüfuz edebilir. Hamile kadınlarda virüs plasenta yoluyla doğmamış çocuğa bulaşabilir. Enfekte ebeveynler çocuğa doğum esnasında ya da doğumdan sonra da hastalığı bulaştırabilirler.

Yenidoğanlar, çocuklar, hamileler, yaşlı insanlar ve bağışıklığı düşük insanlar, Mpox hastalığını ağır geçirme tehlikesiyle karşı karşıyadırlar.

Mpox (maymun çiçeği) enfeksiyonu olduğu kanıtlanmış kişiler genel olarak izole edilirler. Bu konuda lütfen Sağlık İdaresi‘nin talimatlarına uyun. Evde izole edilmeniz halinde, özellikle aşağıdaki önlemleri uygulamanız gerekecektir:

• Döküntünün tamamıyla sönmesine ve son kabuğun da düşmesine kadar insanlarla her türlü yakın temastan, özellikle de cinsel temastan kaçınmalısınız. Bu, dört haftaya kadar sürebilir.
• Özellikle risk faktörü olan kişilerle mümkün olduğu kadar aynı hanede bulunmamalısınız. Bu kişilerin arasında bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, hamileler, 12 yaş altında çocuklar ve yaşlı insanlar bulunur.
• Başka kişilerle birlikte yaşıyorsanız, döküntünüz olduğu müddetçe, ideal olarak kendi banyosu bulunan ayrı bir odada kalmalısınız.
• Yatak takımları, havlular ve sofra takımları gibi diğer eşyaları da mümkün mertebe diğer kişilerle paylaşmamalısınız. Virüs parçacıklarının havaya karışmasının engellenmesi için yatak takımları silkelenmemelidir. Çamaşırlar en az 60°C’de bol deterjanla yıkanmalıdır.
• El hijyeninin iyi olmasına dikkat edin. Ellerinizi su ve sabunla iyice yıkayın.
• Komodinler, akıllı telefonlar veya tabletler gibi sık dokunduğunuz yüzeyler özenle ve günde en az bir kere temizlenmelidir.
• Banyo ve tuvalet yüzeyleri de her kullanımdan sonra temizlenmelidir.
• İnsandan hayvana bulaşı engellemek için evcil hayvanlarla doğrudan temas etmekten kaçının.
• Sağlık durumunuzun kötüleşmesi halinde, gerektiği takdirde destekleyici bir tedaviye başlanabilmesi için derhal tedavi gördüğünüz hekime başvurun. Mpox’a karşı Tecovirimat adlı ilacın kullanılmasına izin verilmektedir.

Aşılanma

Klasik çiçek hastalığına karşı koruyucu olarak geliştirilen aşılar, Mpox’a karşı da koruma sağlar. AB’de ve dolayısıyla Almanya’da da 2013 yılından bu yana, eski çiçek aşılarına göre daha iyi tolere edilebilen bir çiçek aşısına onay verilmiştir. Bu aşı, 18 yaş ve üstü kişilere uygulanabilir. Daimi Aşı Komisyonu (STIKO) tarafından, özellikle hasta bir kişiyle veya ilgili laboratuvar numuneleriyle yakın temasta bulunan kişiler için aşılama önerilir (Riskli temas sonrası önleyici tedavi). Aşılama, temasın gerçekleşmesinden sonra mümkün olan en kısa sürede, en geç 14 gün sonra yapılmalıdır. Ayrıca, sık sık değişen partnerlerle eşcinsel ilişkide bulunan erkeklere ve özel laboratuvarların çalışanlarına da aşı olmaları önerilmektedir. Genel bir aşılama önerilmemektedir. Aşıyla ilgili ayrıntılı önerileri Robert Koch-Institut sayfasında bulabilirsiniz.

Sıkça sorulan sorular – kolay anlaşılır, güvenilir ve güncel bilgilerle – (https://bzga-k.de/mpox) sayfasında cevaplandırılmaktadır.

Bilgilendirme ve danışmanlık için Yerel Sağlık İdaresi hizmetinizdedir. Maymun çiçeği bildirime tabi olduğu için, yerel Sağlık İdaresi‘nde hastalığın güncel durumuna, edinilen deneyimlere ve neler yapılması gerektiğine dair bilgiler bulunmaktadır.

Konuyla ilgili geniş uzmanlık bilgisi, Robert Koch Enstitüsü‘nün (RKI) (www.rki.de/mpox) sayfalarında yer almaktadır.