POLİOMYELİT (ÇOCUK FELCI)

Poliomyelit (kısaca polio veya çocuk felci olarak da adlandırılır) kolayca bulaşabilen bir virüs hastalığıdır. Poliovirüs enfeksiyonu kalıcı felce ve ölüme yol açabilir. Aşının henüz uygulanmadığı dönemlerde dünya genelinde yabani poliovirüsler yaygındı. Bu virüslerle temas genellikle çocukluk çağında oluyordu. Bu da çocuk felci adını almasına neden olmuştur.

Günümüzde hastalığa karşı güvenli ve aynı zamanda güvenilir etkiye sahip aşılar var. Almanya‘da 1998 yılından bu yana sadece inaktif çocuk felci aşıları kullanılıyor. Bazı ülkelerde ise hala zayıflatılmış canlı virüs aşıları (ağızdan aşılama) uygulanıyor. Ağızdan aşılama yapıldıktan sonra aşılamada kullanılan virüsler aşının uygulandığı kişinin dışkısıyla dışarı atılımı birkaç hafta boyunca devam edebilir. Bu aşı virüsleri normal şartlarda hastalığa neden olmaz. Ancak genetik değişime uğrayabilir ve sonrasında sinir dokusunda yabani poliovirüslerle aynı hastalığı tetikleyebilirler. Bu tip virüslere ise oral aşı kaynaklı poliovirüs adı verilir.

Günümüzde yabani poliovirüslere sadece Afganistan ve Pakistan‘da rastlanıyor. Oral aşı türevi poliovirüsler ise dünya çapında sıklıkla gözlemleniyor.

Su yoluyla

Dışkı ile kirlenmiş içme suyu veya havuz ve göl suyu enfeksiyon kaynağı olabilir. Almanya‘da genel nüfus için atık su çoğunlukla bir enfeksiyon kaynağı teşkil etmez.

• Hastalığa yakalananların büyük bölümünde (yüzde 70‘in üzerinde) enfeksiyon belirti göstermeden ilerler.
• Hastalığa yakalananların yaklaşık yüzde 4 ila 8‘inde enfeksiyondan 6 ila 9 gün sonra ateş, mide bulantısı, boğaz ağrısı, karın ağrısı, kas ağrıları veya baş ağrıları ortaya çıkar.

Nadir durumlarda merkezi sinir sistemi de etkilenir:

• Enfekte kişilerin yaklaşık yüzde 2 ila 4‘ünde felç belirtisinin görülmediği menenjit meydana gelir. Tipik belirtileri ateş, boyun tutulması, sırt ağrısı ve kas kramplarıdır.
• Çok ender olarak (enfekte kişilerin yüzde 0,1 ila 1‘inde) şiddetli sırt, boyun ve kas ağrısına ek olarak, genellikle vücudun sadece bir tarafında olmak üzere kollarda, bacaklarda veya diğer kaslarda felç veya güçsüzlük görülür. Bazı felçler kalıcı olabilir.
• Sonradan ortaya çıkan etkiler (post-polio sendromu): Çocuk felci enfeksiyonundan yıllar sonra kas güçsüzlüğü ve kas erimesi artabilir veya yeniden ortaya çıkabilir.

Felç belirtileri görülmeden ilerleyen hastalıklarda, enfeksiyon ile belirtilerin başlaması arasında ortalama 3 ila 6 gün geçer (kuluçka dönemi). Felç belirtileri genellikle enfeksiyondan 7 ila 14 gün sonra ortaya çıkar.

Virüs bulaşmış kişiler, herhangi bir hastalık belirtisi göstermeseler bile virüsü başkalarına bulaştırabilirler. Virüs, enfeksiyondan en erken 36 saat sonra boğaz salgılarında tespit edilebilir ve bir hafta boyunca orada kalabilir. Virüsün dışkı ile atılımı 2 ila 3 gün sonra başlar ve 6 haftaya kadar sürebilir. Hatta bağışıklık yetmezliği gibi özel durumlarda bu süre aylar ya da yıllar alabilir.

Aşı ile korunmayan veya yeterli düzeyde korunmaya sahip olmayan herkes çocuk felcine yakalanabilir. Tam bağışıklama sayesinde yabani poliovirüsler ve oral aşı kaynaklı poliovirüslerin neden olduğu hastalıklara karşı koruma sağlanabilir.